Historia miodosytnictwa

Miodosytnictwo posiada długą i bogatą tradycję, zapoczątkowaną ponad tysiąc lat temu przez plemiona słowiańskie na ziemiach polskich.

Miodosytnictwo w Polsce ma przeszło 1000-letnią tradycję. Początki i rozwój przerobu miodu pszczelego na napoje alkoholowe – zwane później miodami pitnymi, historycy przypisują plemionom słowiańskim. Już w roku 966 podróżnicy hiszpańscy notowali, że w kraju Mieszka obok żywności, mięsa, lasów i ziemi ornej panuje dostatek miodu. Rozwój miodosytnictwa warunkował głównie klimat, w którym winorośl nie dojrzewała, zaś bogate naturalne środowisko obfitowało w roje dzikich pszczół. Już ponad dziesięć wieków temu Ibrahim Ibn Jakub – dyplomata, kupiec i podróżnik z Torowy przekazał w swoich zapisach, że “Słowiańskie wina i upajające napoje kraju Mieszka – to miody.” Gall Anonim w swojej kronice opisując nasz kraj na wstępie podkreślał, że “obfituje on w złoto i srebro, chleb, mięso, ryby i miód”. Przez kolejne wieki miody pitne podawano tylko w zamożnych domach. Znajomość praktyk ich wytwarzania w dawnej Polsce była dość powszechna zwłaszcza w XVI i XVII w.

Miód pitny uważa się na najstarszy napój alkoholowy krajów Europy Środkowej i Północnej, w których ze względów klimatycznych uprawa winorośli i produkcja win była niemożliwa.

Miód pitny w Polsce uznawano jako “przedni trunek” podawany na stołach królewskich Piastów i Jagiellonów oraz w zamożniejszych domach szlacheckich i klasztorach. Miodowe napitki propagował i wychwalał sienkiewiczowski rycerz XVII wieku – Zagłoba, który nie rozstawał się z gąsiorkiem “wybornego, odstałego, srogiego miodu”, pokrzepiając się w różnych sytuacjach dla “pocieszenia”. Miód pitny jest narodowym polskim alkoholem, elementem naszej spuścizny kulturowej.

W II połowie XVII wieku w Polsce z wielu przyczyn, m.in. ze względu na politykę gospodarczo-polityczną zaborców, miodosytnictwo podupadło.

Dopiero po II wojnie światowej notuje się znaczny rozwój miodów pitnych produkowanych na podstawie starych receptur i dawnej technologii. Kultywowanie tradycji technologicznych przy produkcji miodów pitnych pełni niezwykle ważną rolę, dlatego proces produkcyjny wymaga szczególnego nadzoru i pielęgnacji.

Polska to jedyny na świecie producent miodu pitnego na skalę przemysłową, dzięki czemu jest on tak silnie identyfikowany z naszym krajem.

Miodosytnictwo polskie

Od XV wieku miody polskie znajdowały wielu nabywców zagranicznych. Kupcy całymi karawanami wieźli je do Gdańska, w tym samym kierunku płynęły Wisłą wyładowane miodami i woskiem galary, a z Gdańska rozsyłano je do różnych krajów europejskich. Taki popyt pociągał za sobą konieczność zwiększania produkcji. Powstają więc w miastach “miodosytnie”, obsługiwane przez doświadczonych specjalistów zwanych “miodowarami”.

Bartnictwo i pszczelarstwo w dawnej Polsce

Pierwotne polskie pszczelarstwo miało charakter bartnictwa, w którym rola człowieka ograniczała się do zadziania barci w lesie i późniejszego podebrania z niej miodu. Barcie spotykało się na całym obszarze ziem polskich. W wieku XIV obok bartnictwa zaczęło rozwijać się pasiecznictwo – wykorzystywano kłodę bartną, którą uprzednio wycięto z drzewa i ustawiono w pobliżu siedziby ludzkiej. Od tego momentu stopniowo rosło znaczenie tej formy pszczelarstwa. Stała się więc dziedziną dochodową, o czym świadczą wielkie ilości wosku pszczelego sprzedawane w polskich portach oraz oddawane jako daniny. Dobre czasy trwały do XVIII wieku. Wojny szwedzkie doprowadziły pasiecznictwo i bartnictwo polskie do upadku.

Proces produkcji miodu pitnego

Miód pitny jest napojem o charakterze zbliżonym do wina, uzyskiwanym w procesie fermentacji alkoholowej z brzeczki miodowej, czyli rozcieńczonego miodu pszczelego. Zależnie od stosunku miodu pszczelego i wody w brzeczce, otrzymuje się napoje w różnym typie: półtoraki, dwójniaki, trójniaki, czwórniaki. Dzięki różnorodności aromatów miodu pszczelego, możliwościom dodawania do brzeczki miodowej różnych soków owocowych i przypraw ziołowo-korzennych oraz modyfikacji prowadzenia fermentacji i dojrzewania miodów pitnych można uzyskać całą gamę typów, rodzajów i odmian tych napojów. Produkcja miodów pitnych wymaga szczególnego nadzoru i pielęgnacji. Dobór surowca, odpowiednich szczepów drożdży, przygotowanie brzeczki, przebieg fermentacji i czas dojrzewania nastawów mają istotny wpływ na jakość finalnego produktu. Ważnym etapem produkcji jest okres dojrzewania miodów. W trosce o jakość miodów dotychczasowe metody produkcji świadomie opierają się na tradycyjnych recepturach i technologii. Miody pitne są atrakcyjnym smakowo napojem alkoholowym, wartościowym odżywczo ze względu na podstawowy surowiec, z którego są produkowane oraz, co ma niebagatelne znaczenie, bez dodatku sztucznych aromatów, barwników, konserwantów.

Tradycja i nowoczesność

Kontynuatorem chlubnych tradycji miodosytnictwa w Polsce jest od początku swojego istnienia – 1932 roku – Spółdzielnia Pszczelarska APIS z siedzibą w Lublinie. W latach powojennych produkcją miodów pitnych zajęła się spółdzielczość. Spółdzielnie pszczelarskie w Krakowie, Poznaniu, Nidzicy, Milejowie oraz Lublinie dostarczały przez kilka dziesięcioleci różne gatunki miodów pitnych. Dzisiaj w niezmienionej formie funkcjonuje tylko jedna z nich – Spółdzielnia Pszczelarska APIS w Lublinie. Duża w tym zasługa perspektywicznej wizji kierownictwa w docenianiu tradycyjnej, specyficznej produkcji miodów pitnych i wysokich kwalifikacji kadry. Mimo nie zawsze korzystnych przemian ustrojowych i reform administracyjnych Spółdzielnia kontynuowała produkcję, a dodatkowo systematycznie udoskonala park maszynowy, wyposażenie leżakowni, gamę asortymentów z zachowaniem uwarunkowań jakości, w oparciu o wymagania w obligatoryjnie obowiązujących przepisach prawnych. W roku 2004 Spółdzielnia uruchomiła najnowocześniejszą w Polsce linię do rozlewu miodów pitnych, a w chwili obecnej posiada wdrożony system zarządzania jakością i bezpieczeństwem żywności według najnowszych norm ISO 9001:2009 i 22000:2006.

Receptury

Wszystkie typy miodów pitnych pod marką APIS produkowane są w oparciu o zmodyfikowane wielowiekowe receptury bez dodatku sztucznych aromatów i konserwantów, w tym bez dwutlenku siarki. W procesie produkcji nie wprowadzamy zasadniczych zmian i udoskonaleń, dokładając wszelkich starań, aby zachować tradycyjny charakter produktów. Wytwarzamy miody pitne z najwyższej jakości surowców w najszerszym asortymencie: od miodów ciężkich – słodkich, o najwyższym udziale miodu pszczelego nektarowego, najwyższej procentowej zawartości alkoholu 16 % – Półtorak oraz Dwójniak; poprzez Trójniaka o zawartości alkoholu 13 %; do miodów lekkich – wytrawnych, Czwórniaków – 11% zawartości alkoholu.